Publikujemy wytyczne dotyczące funkcjonowania domów, centrów i ośrodków kultury w trakcie epidemii COVID-19 w Polsce.
Wytyczne dotyczące dalszej działalności domów, centrów i ośrodków kultury w czasie epidemii, przygotowane przez Narodowe Centrum Kultury, po uzgodnieniu i akceptacji Głównego Inspektora Sanitarnego oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego zostały opublikowane w piątek, 22 maja w serwisie internetowym MKiDN oraz NCK. Zawarte w dokumencie rekomendacje wychodzą naprzeciw oczekiwaniom samorządowych instytucji kultury. Powstały w oparciu o dostępne akty prawne i wytyczne dla innych instytucji kultury, opinie i sugestie otrzymane bezpośrednio od przedstawicieli środowiska, w tym osób zarządzających samorządowymi instytucjami kultury, jak również wyniki ogólnopolskiego badania (ponad 660 wywiadów) domów kultury, które NCK zrealizowało w kwietniu bieżącego roku.
Domy, centra i ośrodki kultury to instytucje kultury, które nie podlegają ministrowi kultury i dziedzictwa narodowego. Ich organizatorami są lokalne samorządy. Wszelkie decyzje dotyczące ich działalności podejmują osoby zarządzające w porozumieniu ze swoimi organizatorami. Poniższe wytyczne MKiDN stanowią zestaw dobrych praktyk i wskazówek dla menedżerów, pracowników, współpracowników, wolontariuszy oraz organizatorów domów, centrów i ośrodków kultury, przygotowanych na podstawie doświadczeń i działań podejmowanych przez państwowe instytucje kultury oraz uzgodnionych i zaakceptowanych przez Głównego Inspektora Sanitarnego.
W związku z wdrażaniem trzeciego etapu znoszenia ograniczeń związanych z koronawirusem SARS-CoV-2 informujemy, że możliwe jest stopniowe, ograniczone przywracanie działalności domów, centrów i ośrodków kultury. Działania każdej instytucji powinny być dostosowane do jej indywidualnej, faktycznej sytuacji oraz warunków epidemicznych na danym terenie.
Działalność domów, centrów i ośrodków kultury w skali kraju jest bardzo zróżnicowana i uzależniona od lokalnych uwarunkowań, możliwości i potrzeb odbiorców, dlatego nierzadko łączą kilka funkcji i prowadzą szeroko zakrojoną działalność, np. edukacyjną, wystawienniczą, kinową, koncertową, czy sportową.
Mając na uwadze bezpieczeństwo i ochronę zdrowia, a także zminimalizowanie ryzyka zakażenia koronawirusem odbiorców oraz pracowników domów, centrów i ośrodków kultury, przedstawiamy rekomendacje w zakresie bezpiecznych warunków przywracania funkcjonowania tych instytucji.
Ostateczna decyzja dotycząca zakresu funkcjonowania i szczegółowych zasad organizacji pracy w instytucji w obecnym reżimie sanitarnym należy do dyrekcji i powinna zostać podjęta w porozumieniu z jej organizatorem oraz z państwowym powiatowym inspektorem sanitarnym, w razie zaistnienia takiej konieczności.
Cel wdrażania rekomendacji:
- Kompleksowe, profilaktyczne działanie przeciwepidemiczne dostosowane do aktualnej sytuacji epidemiologicznej oraz regulacji i wytycznych rządowych.
- Minimalizowanie ryzyka rozprzestrzenia się koronawirusa w związku z działalnością domów, centrów i ośrodków kultury.
- Zapewnienia bezpieczeństwa pracowników i współpracowników domów, centrów i ośrodków kultury oraz odbiorców.
Stopniowe odmrażanie działalności domów, centrów i ośrodków kultury:
- Utrzymanie w możliwie jak najszerszym stopniu działalności statutowej w sieci.
- Poszukiwanie i prowadzenie innych form działalności domów, centrów i ośrodków kultury, nie wymagających bezpośrednich kontaktów z publicznością.
- Zaniechanie, do odwołania, organizacji wydarzeń dla większych grup ludzi (debat, spotkań, koncertów, wernisaży, finisaży, konferencji, eventów plenerowych, przeglądów, targów), z wyjątkiem tych, które mogą odbywać się online.
- W domach, centrach i ośrodkach kultury, które prowadzą działalność wystawienniczą, muzealniczą i biblioteczną wdrożenie wytycznych powstałych dla galerii wystawienniczych, muzeów i bibliotek (https://www.gov.pl/web/rozwoj/wytyczne-dla-branz)
- Umożliwienie prowadzenia zajęć ruchowych (w tym artystycznych) oraz z zakresu edukacji artystycznej i kulturowej na otwartych przestrzeniach: o wymiarach minimum 62 x 30 m — obowiązujący limit uczestników to 14 osób (+ 2 osoby prowadzące), z zachowaniem odległości pomiędzy nimi co najmniej 2 m; o wymiarach minimum 105 x 68 m — obowiązujący limit uczestników to 22 osoby (+ 4 osoby prowadzące), z zachowaniem odległości pomiędzy nimi co najmniej 2 m.
- Umożliwienie prowadzenia zajęć ruchowych (w tym artystycznych) i tych z zakresu edukacji artystycznej i kulturowej w obiektach zamkniętych, gdzie na jednego uczestnika musi przypadać co najmniej 10 m2: 12 osób + 1 osoba prowadząca (w obiektach do 300 m2); 16 osób + 2 osoby prowadzące (w obiektach od 301 do 800 m2); 24 osoby + 2 osoby prowadzące (w obiektach od 801 do 1000 m2); 32 osoby + 3 osoby prowadzące (w obiektach powyżej 1000 m2).
- Umożliwienie prowadzenia indywidualnych zajęć (prowadzący — uczestnik) z zakresu edukacji artystycznej i kulturowej w pomieszczeniu, z zachowaniem odległości co najmniej 2 m i poddaniem dezynfekcji wszystkich przedmiotów mających bezpośredni kontakt z osobami, które je użytkują.
- Opracowanie regulaminu zajęć w nawiązaniu do ich specyfiki i obowiązujących wymogów.
- Zapewnienie, w miarę możliwości, wietrzenia nieklimatyzowanych pomieszczeń po każdych indywidualnych zajęciach.
- Serwis, przegląd i odkażanie sprzętu wentylacyjno-klimatyzacyjnego (o ile przepisy sanitarne pozwolą na jego stosowanie) oraz wdrożenie częstszych i dłuższych przerw celem wietrzenia mechanicznego i grawitacyjnego sal. Rozważenie możliwości funkcjonowania bez korzystania z urządzeń wentylacyjno-klimatyzacyjnych w sytuacji, gdy nie będzie to możliwe ze względów sanitarnych.
- Zaniechanie, do czasu wznowienia działalności kin i teatrów, projekcji filmów i wystawiania przedstawień teatralnych, operowych, baletowych, musicalowych w zamkniętych pomieszczeniach. W przypadku złagodzenia obostrzeń stosowanie w tym zakresie wytycznych właściwych dla tej działalności.
Zapewnienie bezpieczeństwa pracownikom i współpracownikom:
- Poinformowanie pracowników, obsługi, a także klientów o zakazie przebywania w obiekcie osób z niepokojącymi objawami choroby zakaźnej, po kontakcie z osobą chorą, zakażoną, izolowaną lub poddaną kwarantannie; w powyższe sytuacji zalecane jest pozostanie w domu, skorzystanie z teleporady medycznej, a w razie pogarszania się stanu zdrowia — wezwaniu pogotowia ratunkowego.
- Podział realizowanych przez instytucję zadań tak, aby ich część — niewymagająca fizycznej obecności pracowników w siedzibie — mogła być jak najdłużej realizowana zdalnie.
- Organizację stanowisk pracy z uwzględnieniem wymaganego dystansu przestrzennego między pracownikami (minimum 1,5 m).
- Organizację trybu pracy z uwzględnieniem systemu zmianowego i rotacyjnego oraz niezbędnej rezerwy kadrowej, na wypadek wzrostu ryzyka epidemicznego (działania rekomendowane).
- Zapewnienie służbom porządkowym oraz pracownikom mającym kontakt z odbiorców dostępu do środków ochrony indywidualnej (maseczki ochronne, rękawice jednorazowe) i preparatów do dezynfekcji rąk.
- Zapewnienie, w miarę możliwości, wietrzenia nieklimatyzowanych pomieszczeń.
- Serwis, przegląd i odkażanie sprzętu wentylacyjno-klimatyzacyjnego (o ile przepisy sanitarne pozwolą na jego stosowanie) oraz wdrożenie częstszych i dłuższych przerw celem wietrzenia mechanicznego i grawitacyjnego sal. Rozważenie możliwości funkcjonowania bez korzystania z urządzeń wentylacyjno-klimatyzacyjnych w sytuacji, gdy nie będzie to możliwe ze względów sanitarnych.
- Ograniczenie do niezbędnego minimum spotkań i narad wewnętrznych; spotkania powinny być przeprowadzane przy otwartych oknach, z zachowaniem odległości pomiędzy osobami (minimum 1,5 m); preferowany kontakt telefoniczny oraz mailowy.
- Ograniczenie korzystania przez pracowników i współpracowników z przestrzeni wspólnych, w tym: wprowadzenie różnych godzin przerw; zmniejszenie liczby pracowników korzystających ze wspólnych obszarów w danym czasie (np. przez rozłożenie przerw na posiłki).
- Otoczenie szczególną troską pracowników z grup bardziej narażonych na ryzyko epidemiczne — jeśli to możliwe nieangażowanie w bezpośredni kontakt z odbiorcą osób powyżej 60 roku życia oraz przewlekle chorych.
- Wytyczne dla pracowników:
- Przed rozpoczęciem pracy, tuż po przyjściu do pracy obowiązkowo należy umyć ręce wodą z mydłem.
- Nosić osłonę nosa i ust, ewentualnie przyłbicę oraz rękawice ochronne, ewentualnie regularnie dezynfekować ręce podczas wykonywania obowiązków.
- Zachować bezpieczną odległość od rozmówcy i współpracowników (rekomendowane są 2 metry).
- Regularnie często i dokładnie myć ręce wodą z mydłem, zgodnie z instrukcją znajdującą się przy umywalce, i dezynfekować osuszone dłonie środkiem na bazie alkoholu (min. 60%).
- Podczas kaszlu i kichania zakryć usta i nos zgiętym łokciem lub chusteczką — jak najszybciej wyrzucić chusteczkę do zamkniętego kosza i umyć ręce.
- Starać się nie dotykać dłońmi okolic twarzy, zwłaszcza ust, nosa i oczu.
- Dołożyć wszelkich starań, aby stanowiska pracy były czyste i higieniczne, szczególnie po zakończonym dniu pracy. Należy pamiętać o dezynfekcji powierzchni dotykowych, takich jak: słuchawka telefonu, klawiatura i myszka, włączniki świateł, biurka, itp.
- Regularnie (kilka razy w ciągu dnia) czyścić powierzchnie wspólne, z którymi stykają się odbiorcy, np. klamki drzwi wejściowych, poręcze, blaty, oparcia krzeseł.
- Unikać dojazdów do pracy środkami komunikacji publicznej, jeżeli istnieje taka możliwość.
- Przygotowanie procedury postępowania na wypadek wystąpienia sytuacji podejrzenia zakażenia i skuteczne poinstruowanie pracowników.
Zapewnienie bezpieczeństwa w obiekcie:
- Umieszczenie w widocznym miejscu przed wejściem do budynku (sali, pracowni itd.) informacji o maksymalnej liczbie odbiorców, mogących jednocześnie przebywać domu, centrum, ośrodku kultury.
- Zapewnienie odbiorcom środków do dezynfekcji (płyny dezynfekcyjne, mydło). Rekomenduje się stworzenie możliwości zakupu maseczek ochronnych i rękawic na terenie obiektu.
- Upublicznienie na stronach internetowych i kanałach społecznościowych instytucji informacji o aktualnie obowiązujących zasadach przebywania i korzystania z pomieszczeń domu, centrum i ośrodka kultury w związku z prowadzoną działalnością statutową.
- Wywieszenie w pomieszczeniach instrukcji sanitarnohigienicznych dotyczących mycia rąk, zdejmowania i zakładania rękawiczek, zdejmowania i zakładania maseczki, a przy dozownikach z płynem do dezynfekcji – także instrukcji dezynfekcji rąk.
- Zapewnienie sprzętu i środków oraz monitorowanie codziennych prac porządkowych, ze szczególnym uwzględnieniem dezynfekowania powierzchni dotykowych – poręczy, klamek, włączników światła, uchwytów, poręczy krzeseł i powierzchni płaskich, w tym blatów w pomieszczeniach pracy i w pomieszczeniach do spożywania posiłków.
- Ograniczenie liczebności odbiorców, adekwatnie do obowiązujących przepisów (w zależności od wielkości obiektu), w celu przestrzegania wymogu dotyczącego dystansu przestrzennego.
- Dopilnowanie, aby odbiorcy dezynfekowali dłonie przy wejściu, zakładali rękawice ochronne oraz posiadali ochronę zakrywającą usta i nos.
- Dopilnowanie, aby odbiorcy nie przekraczali wyznaczonych linii (oznakowanie na podłodze), jeśli takie są wyznaczone.
- Ewentualne ograniczenie godzin otwarcia.
- Ograniczenie wykorzystania multimediów i innych urządzeń aktywowanych dotykiem (np. audio-guide’y, ekrany dotykowe).
- Ograniczenie możliwości korzystania z szatni (np. co drugi wieszak) lub czasowe zniesienie takiej możliwości.
- Ograniczenie liczby osób przebywających w toaletach – rekomenduje się, aby liczba ta jednorazowo była o połowę mniejsza od liczby ubikacji.
- Bieżąca dezynfekcja toalet, wind, klamek, telefonów, klawiatury komputerów, urządzeń w pomieszczeniach socjalnych oraz — w miarę potrzeby i możliwości — innych często dotykanych powierzchni.
- Wyznaczenie i przygotowanie (m.in. wyposażonego w środki ochrony indywidualnej i płyn dezynfekujący) pomieszczenia lub obszaru, w którym będzie można odizolować osobę w przypadku stwierdzenia objawów chorobowych. Przygotowanie i umieszczenie w określonym miejscu (łatwy dostęp) potrzebnych numerów telefonów do stacji sanitarno-epidemiologicznej, służb medycznych.
Postępowanie w przypadku podejrzenia zakażenia koronawirusem u pracownika/obsługi/klienta
- Obowiązkowe zapoznanie personelu z wytycznymi związanymi z zakażeniem koronawirusem (przekazanie najważniejszych wytycznych i obowiązków w tym zakresie).
- Zaleca się bieżące śledzenie informacji Głównego Inspektora Sanitarnego i Ministra Zdrowia, dostępnych na stronach gis.gov.pl lub https://www.gov.pl/web/koronawirus/, a także obowiązujących przepisów prawa.
- W przypadku wystąpienia u osoby niepokojących objawów sugerujących zakażenie koronawirusem należy niezwłocznie odsunąć ją od pracy i odesłać transportem indywidualnym do domu. Należy powiadomić właściwą miejscowo powiatową stację sanitarno-epidemiologiczną i stosować się ściśle do wydawanych instrukcji i poleceń.
- Osoba ta powinna oczekiwać na transport w pomieszczeniu, w którym jest możliwe czasowe odizolowanie jej od innych osób lub w wyznaczonej do tego celu przestrzeni zapewniającej odstęp od innych na min. 2 m.
- Zaleca się ustalenie obszaru, w którym poruszała się i przebywała osoba z niepokojącymi objawami, przeprowadzenie rutynowego sprzątania, zgodnie z procedurami oraz zdezynfekowanie powierzchni dotykowych (klamki, poręcze, uchwyty itp.).
- Rekomendowane jest stosowanie się do zaleceń Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego przy ustalaniu, czy należy wdrożyć dodatkowe procedury, biorąc pod uwagę zaistniały przypadek.
- Zaleca się ustalenie listy pracowników oraz klientów, o ile to możliwe, przebywających w tym samym czasie i w tej samej części/częściach obiektu co osoba podejrzewana o zakażenie, ponieważ może to być bardzo pomocne w działaniach służb sanitarnych.
Przydatne instrukcje:
- mycia rąk: https://gis.gov.pl/zdrowie/zasady-prawidlowego-mycia-rak/
- dezynfekcji rąk: https://gis.gov.pl/aktualnosci/jak-skutecznie-dezynfekowac-rece/
- prawidłowego zdejmowania maseczki: https://gis.gov.pl/aktualnosci/jak-prawidlowo-nalozyc-i-zdjac-maseczke/
- prawidłowego zdejmowania rękawiczek: https://gis.gov.pl/aktualnosci/koronawirus-jak-prawidlowo-nalozyc-i-zdjac-rekawice/